Moi rodzice się rozwodzą...

Rozwód rodziców jest dla dziecka zawsze trudna sytuacją wpływającą na odczuwanie przez niego silnego napięcia emocjonalnego, obniżenie poczucia bezpieczeństwa i  warunkującego dalsze funkcjonowanie psychospołeczne. W znacznej mierze reakcje emocjonalne dzieci zależą od ich wieku.

Małe dzieci są bardziej podatne na zdarzenia wywołane rozwodem rodziców ze względu na dużą zależność stanów emocjonalnych doświadczanych przez dorosłych i często przenoszonych na dziecko. W okresie "okołorozwodowym" dzieci często reagują płaczem, problemami ze snem oraz lękiem separacyjnym. Okres wczesnodziecięcy jest ważny ze względu na kształtowanie się cech osobowości pod wpływem przeżywanych doświadczeń. Dlatego też rozwód przebiegający w pierwszych latach życia dziecka może wpływać na ukształtowanie się reakcji lękowych i trudności z nawiązywaniem relacji z innymi ludźmi.

Dzieci w wieku przedszkolnym mają poczucie winy za rozpad rodziny. Taki obraz jest wynikiem nasilonego egocentryzmu. U dzieci w tym wieku może pojawić się silny lęk o  drugiego rodzica. Często też myślą, że nieobecność jednego z rodziców jest chwilowa. W  sytuacji rozwodu dzieci mogą przejawiać trudności z zasypianiem, nadmierne uzależnienie od jednego z rodziców oraz nagłe zmiany stanów emocjonalnych. Ponadto mogą pojawić się reakcje regresyjne ( czyli taki rodzaj reakcji, który jest typowy dla wcześniejszego etapu rozwoju). Do takich zachowań można zaliczyć ssanie smoczka, palca, powrót do wcześniejszych form językowych oraz ciągła potrzebę przebywania z matką.

Dzieci w wieku szkolnym zaś mogą mieć obniżone poczucie własnej wartości ponieważ mają tylko jednego rodzica. Często pojawiają się reakcje agresywne wobec rodzica, który pozostał z dzieckiem i idealizowanie rodzica, który z nim nie mieszka. Reakcjami emocjonalnymi na to wydarzenie jest utrata poczucia własnej wartości, ukrywanie problemów, obarczanie się winą za rozwód rodziców.

Dzieci w okresie dojrzewania mają większą świadomość aktualnej sytuacji rodzinnej. Narażone są na przeżywanie wewnętrznych konfliktów spowodowanych chęcią utrzymania pozytywnych relacji z każdym z rodziców i lojalnością wobec tego sprawującego pieczę.  Młodzież radzi sobie z tą sytuacją poprzez ucieczkę w marzenia lub zaspokaja swoja potrzebę bezpieczeństwa i uznania poza kręgiem rodzinnym. Konflikty między rodzicami mogą powodować powstanie zaburzeń psychicznych i odczuwanie silnych reakcji emocjonalnych takich jak smutek, płaczliwość itd.

Duży wpływ na to w jaki sposób dziecko poradzi sobie z nową sytuacją zależy w  znacznej mierze od rodziców. Przede wszystkim ważne jest uwzględnienie faktu, że w  procesie wychowania i w życiu dziecka konieczna jest współpraca obojga rodziców. Dzieci nie powinny ponosić odpowiedzialności za ich zachowania ale mieć poczucie respektowania odczuwanych uczuć. Dla niektórych rodziców trudność sprawia wyjaśnienie sytuacji.  Ważne jest skonfrontowanie się z ową rzeczywistością i podjęcie tej rozmowy. Nie ma jednak gotowego schematu i idealnego sposobu przekazania tej informacji. W rozmowie z  dzieckiem warto wziąć pod uwagę jego wiek oraz spójność wersji przekazywanych przez obojga rodziców. Nie należy jednak uświadamiać dziecka w sposób szczegółowy i  wykorzystywać dziecka w walce podczas rozstania. Pomocna w rozmowie z dzieckiem może stać się bajka terapeutyczna, która pozwoli wytłumaczyć czym jest rozwód.

W sytuacji kiedy rodzice skoncentrują się na emocjach i uczuciach dziecka i wykażą zrozumienie dla ich przeżywania wówczas dziecku łatwiej będzie oswoić się ze zmianą i  utrzymać pozytywne relacje z mamą i tatą.

Autor: mgr Małgorzata Jaczyńska - psycholog