Autyzm? Co to oznacza?

Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym, należącym do grupy określanej jako całościowe zaburzenia rozwojowe. Typowe dla tego zaburzenia są ilościowe i jakościowe  nieprawidłowości zachowania dotyczące trzech sfer rozwoju dziecka a mianowicie:

- komunikacji;

- interakcji społecznych;

-powtarzalnych stereotypowych czynności i zainteresowań.

Zaburzenie te częściej występuje u chłopców niż dziewczynek. Etiologia zaburzeń spektrum autyzmu do tej pory nie jest w pełni wyjaśniona. Prawdopodobnie przyczyna tych zaburzeń jest wieloczynnikowa i dotyczy wpływu czynników genetycznych i  środowiskowych. Zagrożeniem dla występowania choroby mogą być geny, nieprawidłowości chromosomalne, choroby metaboliczne, czynniki wirusowe, niedotlenienie okołoporodowe oraz oddziaływania prenatalne (np. stosowanie używek), komplikacje porodowe. 

 

Co powinno nas zaniepokoić?

Otóż diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu dotyczy trzech sfer rozwoju dziecka, jednak nie wszystkie symptomy mogą być łatwo zauważone przez rodziców przed trzecim rokiem życia. Do takich symptomów można zaliczyć:

- nieumiejętność nawiązywania i podtrzymywania kontaktu wzrokowego np. uciekanie wzrokiem,  gdy rodzic stoi naprzeciwko;

- nieadekwatna do sytuacji mimika twarzy, postawa ciała i użycie gestów np. napady śmiechu, reagowaniem płaczem na ulubiona zabawkę, nie uśmiechanie się do ludzi;

- brak tworzenia wspólnego pola uwagi i podążania za wzrokiem drugiej osoby np. nie reagowanie na wskazywany przez rodzica przedmiot;

- brak reakcji na swoje imię;

- nieadekwatne reagowanie na emocje innych osób np. śmiech gdy dana osoba płacze;

- nieadekwatny rozwój związków rówieśniczych obejmujących podzielanie zainteresować np. nie rozumienie zasad zabawy lub gry, bawienie się obok rówieśników, nie włączanie się w  zabawy grupowe;

- zaburzenia naśladowania innych osób;

- sztywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych zwyczajów lub rytuałów np. każdorazowe zapalenie światła przy przechodzeniu obok włącznika;

- ograniczona zdolność zabawy „na niby” lub zabawy tematycznej np. zabawa ograniczono jest do układania zabawek w rzędy;

- powtarzające się manieryzmy ruchowe i stymulacje dźwiękowe np. machanie rękoma, pstrykanie palcami, kołysanie się;

- trudności z dopasowywaniem się do nowych sytuacji np. reagowanie płaczem na pojawiające się w  otoczeniu nowe osoby lub miejsca;

- trudności przy przejściach z jednego zajęcia w drugie np. brak przerzutności uwagi-silna potrzeba dokończenia zadania;

-nadmierna wrażliwość na niektóre dźwięki, zapachy, światło, dotyk

- zachowania autoagresywne, napady furii np. dostarczanie sobie bólu (gryzienie się, drapanie, duszenie się, nakłuwanie ciała, szczypanie, uderzanie głową o ścianę);

- koncentracja na cząstkowych właściwościach przedmiotów np. przysłuchiwanie się urządzeniom mechanicznym, zainteresowanie źródłami światła, przyglądanie się przedmiotom, fascynacja krawędziami lub przedmiotami okrągłymi, które można wprowadzić w ruch wirowy;

- wybiórcze lub wybitne zainteresowania w zakresie obliczeń lub zapamiętywanie;

- występowanie echolalii np. odtwarzanie zasłyszanych wypowiedzi;

-zaburzona prozodia mowy.

Według DSM IV w Zespole Aspergera nie obserwuje się klinicznie istotnego opóźnienia w  zakresie języka mówionego tzn. pojedyncze słowa używane są w wieku 2 lat, zaś komunikatywne zdania do 3 roku życia. Ponadto u dzieci z Zespołem Aspergera nie obserwuje się opóźnień w rozwoju poznawczym. Tego rodzaje opóźnienia obserwowane są zaś u dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwoju pod postacią autyzmu.

Co więc robić, gdy obserwujemy niepokojące nas objawy?

W pierwszej kolejności warto skonsultować się z psychologiem np. w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w celu potwierdzenia bądź wykluczenia niepokojących nas objawów. Proces diagnostyczny w przypadku podejrzenia zaburzeń ze spektrum autyzmu powinien być przeprowadzony przez specjalistów- psychologa, pedagoga i lekarza psychiatrę, opcjonalnie logopedę ( w przypadku występowania opóźnionego rozwoju mowy). W  przypadku potwierdzenia diagnozy, rodzic ma możliwość wnioskowania o wydanie orzeczenia o kształceniu specjalnym ze względu na całościowe zaburzenia rozwojowe i/ lub opinii o wczesnym wspomaganiu rozwoju dziecka (w  przypadku dzieci, które nie rozpoczęły nauki w klasie pierwszej szkoły podstawowej). Takie dokumenty umożliwiają włączenie dziecka do zajęć wspomagających jego rozwój poznawczy i  społeczno-emocjonalny oraz przydzielenie dziecku nauczyciela wspomagającego. 

Autor: mgr  Małgorzata Jaczyńska - psycholog.